Endometrioza a płodność: kiedy marzenia o rodzicielstwie napotykają trudności

Dla wielu kobiet, spełnienie marzenia o macierzyństwie jest jednym z najważniejszych celów życiowych. Jednakże, dla tych zmagających się z endometriozą, droga do macierzyństwa może być kręta, wyboista, długa i pełna decyzji podejmowanych w gabinetach lekarskich. Dlaczego tak się dzieje i jak można sobie poradzić w obliczu tych trudności?

Czym jest endometrioza?

Endometrioza to choroba przewlekła, w której tkanka podobna do błony śluzowej macicy (endometrium) rośnie poza nią. Najczęstsze miejsca występowania to jajniki, więzadła krzyżowo-maciczne, pęcherz, moczowody, jelita, a nawet przepona, płuca czy oko. Objawy endometriozy mogą być różnorodne i obejmować bóle menstruacyjne, bóle podczas stosunku płciowego, czy też problemy z układem pokarmowym. Pomimo tego, że jest to choroba, która najczęściej kojarzy nam się z obezwładniającym bólem, może przebiegać bezboleśnie, a jedynym objawem są trudności w zajściu w ciążę. Temat niepłodności i niepewnych planów macierzyńskich jest dla wielu kobiet jednym z najbardziej wrażliwych aspektów życia z tą chorobą. 

W jaki sposób endometrioza wpływa na płodność?

Według badań, około 30-50% kobiet z endometriozą doświadcza trudności z zajściem w ciążę. Ta wysoka liczba sprawia, że endometrioza jest jedną z głównych przyczyn niepłodności u kobiet i jednocześnie jedną z najsłabiej diagnozowanych chorób, mających znaczący wpływ na płodność kobiety.

Endometrioza może utrudniać zajście w ciążę na wielu płaszczyznach. Po pierwsze, sam proces zapalny związany z endometriozą (jest to choroba o podłożu zapalnym) odpowiada za to, że organizm jest w permanentnym stanie zagrożenia, a układ immunologiczny nie funkcjonuje poprawnie. Po drugie, bliznowacenie i zrosty wywołane przez rosnącą tkankę endometrialną mogą prowadzić do zaburzenia ruchomości narządu rodnego, co bezpośrednio wpływa na prawidłowy transport komórki jajowej oraz implantację zarodka. Wreszcie, endometrioza jajnika (torbiel endometrialna, ang. endometrioma) może wpływać na uszkodzenie struktury samego jajnika, co w konsekwencji przekłada się na rezerwę jajnikową czyli liczbę komórek jajowych, ale także obniżenie jakości komórek jajowych. Dodatkowo, warto mieć na uwadzę, że nieprzemyślana pod kątem płodnościowym operacja, może znacząco tę rezerwę obniżyć. Problemem, który często współtowarzyszy endometriozie są  zaburzenia flory bakteryjnej narządów miednicy mniejszej - jelit, pęcherza moczowego oraz jamy macicy. W praktyce oznacza to jeszcze mocniejszy stan zapalny, który może być nasilony przez zapalenie endometrium - stan, który wpływa na zagnieżdżenie się zarodka w endometrium i finalnie skutkuje niepłodnością, zwiększa ryzyko poronienia czy przedwczesnego porodu. Nie sposób nie wspomnieć również o adenomiozie czyli endometriozie w ścianie mięśnia macicy zwanej potocznie siostrą endometriozy. Adenomioza ma bezpośredni wpływ na implantację zarodka. 

Czy niepłodność zawsze oznacza konieczność procedury in vitro?

Niepłodność związana z endometriozą nie zawsze oznacza, że konieczna jest procedura in vitro (IVF). Istnieje wiele różnych metod leczenia, które mogą być skuteczne w zależności od indywidualnej sytuacji pacjentki. To, co brane jest pod uwagę to w pierwszej kolejności stopień zaawansowania endometriozy (m.in.  używając IV stopniowej klasyfikacji rASRM) - endometrioza minimalna (I) i  łagodna (II), które statystycznie w mniejszym stopniu wpływają na płodność oraz zaawansowana postać choroby (III i IV). Istotnym krokiem w diagnostyce niepłodności jest również ocena rezerwy jajnikowej, którą w przeciwieństwie do oceny jakości komórek jajowych, możemy zbadać poprzez oznaczenie poziomu AMH (hormon antymullerowski). To, co również bierze się pod uwagę to wiek pacjentki, stan jamy macicy i drożności jajowodów, ale również parametry nasienia partnera. Pamiętajmy, że niepłodność to choroba, która zawsze dotyczy pary, a nie jednego z partnerów. 

Niezwykle istotnym aspektem jest czas - im szybciej diagnoza endometriozy zostanie postawiona, tym szybciej zostanie wdrożone odpowiednie leczenie. Tyczy się to zarówno poprawy jakości życia pacjentek, jak również ich szans płodnościowych. Zgodnie z najnowszymi wytycznymi i wiedzą specjalistów w leczeniu niepłodności, rozpoczęcie diagnostyki niepłodności powinno mieć miejsce po 6 miesiącach bezskutecznych, naturalnych starań o ciążę.

Odpowiednia diagnostyka, kompleksowe podejście, specjalistyczne leczenie

Niezależnie od tego, jak trudne mogą wydawać się wyzwania, które niesie za sobą endometrioza, ważne jest, aby pamiętać, że istnieje wiele opcji leczenia i wsparcia. Współpraca z lekarzem-specjalistą w leczeniu niepłodności oraz endometriozy może pomóc w znalezieniu najlepszego, indywidualnego rozwiązania dla każdej pary. Jednocześnie, ważne jest zadbanie o własne zdrowie psychiczne i fizyczne w sposób holistyczny poprzez dietę przeciwzapalną, aktywność fizyczną, fizjoterapię uroginekologiczną oraz wsparcie psychologiczne.

Pamiętajmy, że endometrioza to nie wyrok. Szukajmy specjalistów, którzy przekładają swoją wiedzę i wieloletnie doświadczenie na realną pomoc pacjentom. 

Tekst został napisany we współpracy z PARENS Centrum Leczenia Niepłodności w Krakowie.